เดี๋ยวนี้ปัญหามลพิษทางอากาศ ทั้งฝุ่น ควัน PM2.5 ค่อนข้างรุนแรงมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้เกิดผลกระทบต่อร่างกายไม่มากก็หน่อย อาจจะทำให้รบกวนระบบทางเดินหายใจ และในบางรายอาจจะส่งผลกระทบต่อผิวหนัง ทำให้เกิดอาการ “ผื่นแพ้อากาศ” ขึ้นมาได้ และเพื่อดูแลป้องกันผิวไม่ให้เกิดผื่นคันแพ้อากาศ วัตสันเลยอยากชวนเพื่อน ๆ ไปทำความรู้จักกับอาการผื่นคันแพ้อากาศให้มาก เราควรจะดูแลผิวยังไง ลองตามไปดูกันได้เลย
ผื่นแพ้อากาศ คืออะไร
ผื่นแพ้อากาศ หรือผื่นคันแพ้อากาศ เป็นอาการแพ้ของผิวหนัง ที่ตอบสนองจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อสารก่อภูมิแพ้ต่าง ๆ ในอากาศ เช่นควันพิษ ฝุ่น PM2.5 รวมถึงการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิอย่างฉับพลัน เช่น ความร้อน ความเย็น และความชื้นด้วย เมื่อร่างกายมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้าเหล่านี้มากเกินไป จนทำให้เกิดผื่นอักเสบบริเวณใบหน้า ลำตัว แขน ขา หรือข้อพับ ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย และมักจะพบได้มากสุดในวัยเด็ก
ลักษณะอาการของผื่นแพ้อากาศ
โดยปกติแล้วผื่นคันแพ้อากาศ ในระยะเริ่มต้นมักจะมีอาการภูมิแพ้มาก่อน เช่น คัดจมูก ไอ จามตาแดง น้ำมูกไหล และจากนั้นจะเริ่มมีอาการคันตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย และถ้าหากปล่อยเอาไว้โดยไม่ทำการรักษา ลักษณะของผื่นก็จะเริ่มมีอาการ ดังนี้
- จาม
- คัดจมูก น้ำมูกไหล
- คันปาก คันตา
- คันตามผิวหนัง
- มีผื่นแดงตามใบหน้า ลำตัว แขน ขา หรือข้อพับ
- มีผื่นแดงมีตุ่มนูน
- มีผื่นแดงแห้ง เป็นขุย
- เกาแล้วผื่นลุกลามใหญ่ขึ้น
- มีผื่นหนา เป็นรอยคล้ำ
สาเหตุของผื่นแพ้อากาศ
สำหรับสาเหตุของผื่นคันแพ้อากาศ โดยส่วนใหญ่มักจะเกิดจากสารก่อภูมิแพ้ต่าง ๆ ในอากาศ และนอกจากนั้นอาการผื่นภูมิแพ้ยังสามารถเกิดขึ้นได้จากสาเหตุเหล่านี้ ได้แก่
สภาพอากาศ
ทั้งอากาศในฤดูร้อน ฝน หรืออากาศหนาว สามารถทำให้เกิดอาการผื่นภูมิขึ้นได้ เพราะผื่นภูมิแพ้สามารถออกอาการขึ้นได้ ทั้งในอากาศอบอ้าว อากาศที่มีความเย็นจัด อากาศที่มีความชื้นสูง ทำให้ผิวหนังเกิดการระคายเคืองขึ้นได้
สารก่อภูมิแพ้
สารที่กระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกัน ส่งผลให้เกิดอาการภูมิแพ้ขึ้นในคนที่มีความไวต่อสารนั้นๆ เช่น เกสรดอกไม้ หญ้า วัชพืช ไรฝุ่น ควันบุหรี่ ละอองเชื้อรา ขนสัตว์ สารก่อภูมิแพ้จากแมลงในอากาศ รังแคสัตว์เลี้ยง เชื้อโรคต่าง ๆ เป็นต้น
สภาพแวดล้อมที่มีฝุ่นหนา
สภาพแวดล้อมที่สกปรก แมลงชุกชุม เต็มไปด้วยมลพิษ มีส่วนทำให้เกิดผื่นแพ้อากาศขึ้นได้ โดยเฉพาะในบ้านที่มีสัตว์เลี้ยงค่อนข้างมีโอกาสสูงที่จะกระตุ้นให้เกิดการแพ้อากาศผื่นขึ้น
เชื้อโรค และแบคทีเรีย เชื้อรา และไวรัส
สามารถกระตุ้นให้เกิดผื่นคันแพ้อากาศได้ เมื่อสัมผัสกับสิ่งเหล่านี้ติดต่อกันเป็นเวลานาน จะทำให้ภูมิคุ้มกันร่างกายอ่อนแอลงเรื่อย ๆ ทำให้เกิดอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ไปจนถึงเกิดอาการผื่นภูมิแพ้ขึ้นได้ด้วย
สบู่ และผงซักฟอก
ส่วนใหญ่จะมีฤทธิ์เป็นด่าง ส่งผลทำให้ผิวขาดความชุ่มชื้น โดยเฉพาะผิวที่อ่อนแอจะค่อนข้างระคาายเคืองได้ง่าย เมื่อเจอสิ่งที่มากระตุ้น เช่น ฝุ่น อากาศร้อน ก็ทำให้แพ้อากาศผื่นขึ้นมาได้
อาการของผื่นแพ้อากาศ
อาการของผื่นคันแพ้อากาศ มักจะมาพร้อมกับภูมิแพ้อากาศ ในช่วงเริ่มต้นอาจจะมีอาการจาม คัดจมูก น้ำมูกไหล คันจมูก ปาก หู ตา และเมื่อสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ เช่น ฝุ่น PM 2.5 เป็นเวลานาน หรือในปริมาณมาก จะเริ่มมีอาการคันผิวหนัง ผิวหนังแห้ง และเกิดแพ้อากาศผื่นขึ้นได้
สำหรับอากาแพ้อากาศผื่นขึ้นถ้าหากปล่อยจนเรื้อรัง จะทำให้ผิวหนังบริเวณนั้นมีความหนาขึ้น จนอาจเกิดเป็นรอยคล้ำ และหากได้มีการเกาที่บริเวณผิวหนังที่เป็นอยู่บ่อย ๆ ก็อาจจะทำให้เกิดแผล และเกิดการติดเชื้อได้ง่ายมากขึ้นด้วย
ตำแหน่งผื่นคันแพ้อากาศที่พบบ่อย
สำหรับบริเวณที่เกิดอาการแพ้อากาศผื่นขึ้น สามารถเกิดขึ้นได้ทั่วร่างกาย แต่ผื่นแพ้อากาศมักจะพบบ่อยบริเวณผิวที่บอบบาง หรือบริเวณผิวหนังที่มีการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้โดยตรง เช่น ใบหน้า ลำตัว คอ ข้อพับแขน ข้อพับขา เป็นต้น
ผื่นแพ้อากาศ กับโรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis)
ผื่นคันแพ้อากาศ เป็นหนึ่งในอาการของโรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis) เป็นโรคที่มีการอักเสบของผิวหนังอย่างเรื้อรัง เป็นๆ หายๆ ผิวหนังจะถูกสิ่งแวดล้อมกระตุ้นพันธุกรรมให้เกิดการแปรผัน โดยโรคนี้พบได้บ่อยในเด็ก แต่สามารถพบในผู้ใหญ่ได้เช่นกัน
สำหรับคนที่เป็นโรคภูมิแพ้ผิวหนัง มักจะมีผิวหนังที่บอบบางไวต่อสิ่งเร้าที่ก่อให้เกิดอาการภูมิแพ้ เช่น ฝุ่น อาหาร ยา สารเคมีในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ มากกว่าคนปกติทั่วไป มีแนวโน้มสูงที่จะเกิดการแพ้อากาศผื่นขึ้นขึ้นง่ายมากกว่าคนทั่วไปด้วย
ป้องกันการแพ้อากาศผื่นขึ้นอย่างไรได้บ้าง
1. ไม่เกาบริเวณที่เกิดผื่นคัน
เพราะการเกาอาจทำให้ผื่นอักเสบมากขึ้น นอกจากนั้นมือเราอาจจะเป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรค เมื่อนำไปเกาบริเวณผื่นแพ้าอากาศ อาจจะทำให้เกิดแผล และเป็นการเพิ่มความเสี่ยงของการติดเชื้อขึ้นได้ด้วย
2. หมั่นซักเสื้อผ้า
เครื่องนุ่งห่มให้สะอาดอยู่เสมอ เพราะฝุ่น และสิ่งสกปรกมักจะหมักหมมจากเสื้อผ้า อาจทําให้เกิดอาการแพ้ได้ ควรทำความสะอาดอย่างเป็นประจํา และควรหลีกเลี่ยงการใส่เสื้อผ้าเนื้อหยาบที่อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองด้วย
3. สวมใส่หน้ากากอนามัย
เพราะอากาศภายนอกอาจจะมีมลพิษทางอากาศ ทั้งฝุ่น ควัน PM2.5 ปะปนอยู่ เพื่อป้องกันฝุ่นละออง และสารก่อภูมิแพ้ที่อาจปนเปื้อนอยู่ในบรรยากาศ ควรสวมหน้ากากอนามัยอยู่เสมอ
4. ทำความสะอาดที่พัก
เพื่อป้องกันฝุ่นละออง และสารก่อภูมิแพ้ที่เกาะอยู่ตามข้าวของเครื่องใช้ และลดโอกาสของการเกิดฝุ่นละออง และสารก่อภูมิแพ้ลงไปด้วย โดยการทำความสะอาดข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ หรือดูดฝุ่นตรงซอกประตู หน้าต่าง และปิดให้สนิท
5. นำสัตว์เลี้ยงไว้บริเวณนอกบ้าน
สำหรับคนที่มีอาการแพ้ขน หรือรังแคของสัตว์เลี้ยง แพทย์ผู้เชี่ยวชาญแนะนำให้เลี้ยงไว้ข้างนอกจะดีที่สุด เพื่อป้องกันอาการแพ้ที่อาจเกิดขึ้น และต้องดูแลทำความสะอาดสัตว์เลี้ยง ควรสวมใส่หน้ากากอนามัยทุกครั้ง
6. เลี่ยงการสูบบุหรี่หรือการดื่มแอลกอฮอล์
แอลกอฮอล์และควันบุหรี่เป็นส่วนหนึ่งของสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งอาจจะไปกระตุ้นให้เกิดอาการภูมิแพ้ รวมไปถึงอาการผื่นภูมิแพ้ขึ้นมาได้ แนะนำให้หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่หรือการดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อลดโอกาสที่จะเป็นตัวกระตุ้นการเกิดผื่นคันแพ้อากาศ
7. ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
หากซื้อยามากินหรือทาเองโดยขาดความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ก็อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงตามมาได้ ถ้าเกิดมีอาการแพ้อากาศผื่นขึ้นเป็นประจำ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำในการป้องกัน
การดูแลรักษา “ผื่นคันแพ้อากาศ” เบื้องต้น
1. ไม่อาบน้ำเป็นเวลานาน
การอาบน้ำเป็นเวลานาน อาจจะทำให้เกิดผิวแห้งและเกิดอาการระคายเคืองขึ้นมาได้ ระยะเวลาในการอาบน้ำที่เหมาะสมควรไม่เกิน 5-10 นาที และถ้าไม่จำเป็นแนะนำให้เลี่ยงการอาบน้ำอุ่นจัด แนะนำให้อาบเป็นน้ำอุณหภูมิห้องแทน เพื่อป้องกันไม่ให้ผิวแห้ง ระคายเคือง ลอกเป็นขุย และเป็นผื่นแพ้อากาศได้ง่าย
2. เลือกใช้ผลิตภัณฑ์ดูแลผิวสูตรอ่อนโยน และให้ความชุ่มชื้น
เนื่องจากสบู่ส่วนใหญ่จะมีฤทธิ์เป็นด่าง อาจจะทำให้ผิวขาดความชุ่มชื้น โดยเฉพาะผิวที่อ่อนแอจะค่อนข้างระคายเคืองได้ง่าย เมื่อเจอสิ่งที่มากระตุ้น เช่น ฝุ่น อากาศร้อน ก็ทำให้แพ้อากาศผื่นขึ้นมาได้ เลยแนะนำให้เลือกใช้เป็นผลิตภัณฑ์ดูแลผิวสูตรอ่อนโยน และให้ความชุ่มชื้น เพื่อฟื้นฟูสุขภาพผิว ลดอาการระคายเคือง ช่วยปรับสมดุลและรักษาความชุ่มชื้น ไม่ทำให้ผิวแห้งตึง และควรบำรุงผิวทันทีหลังอาบน้ำเสร็จ
- BIODERMA ไบโอเดอร์มา ออโตเดิร์ม เจล ดูช 1000 มล. เจลอาบน้ำสูตรอ่อนโยน ผิวธรรมดา-ผิวแห้ง
- MIZUMI มิซึมิ เอ็กซ์ตรา ไมลด์ เฟเชียล เคลนเซอร์ เจลล้างหน้าสูตรอ่อนโยนพิเศษ ขนาด 100 มล.
3. บำรุงผิวด้วยครีมกันแดด
ครีมกันแดด นอกจากจะช่วยปกป้องผิวจากรังสี UV ที่อาจทำให้เกิดอาการผิวแห้ง ผิวลอก ทำให้เกิดอาการระคายเคืองและเป็นผื่นตามได้แล้ว ครีมกันแดดบางตัวยังมีสูตรที่มีส่วนผสมสารป้องกันผิวจากฝุ่น และมลภาวะต่าง ๆ แนะนำให้ทาครีมกันแดด สูตรอ่อนโยนต่อผิว ที่มี SPF30+ ขึ้นไปเป็นประจำ เพื่อปกป้องผิวจากรังสี UV ที่อาจทำให้เกิดปัญหาผิวต่าง ๆ และเพื่อลดโอกาสไม่ให้เกิดผื่นคันแพ้อากาศได้ง่ายขึ้นด้วย
- ILLIYOON อิลลิยูน มายด์ อีซี่-วอช ซัน ครีม SPF50+ PA++++ 150 มล. ครีมกันแดดผิวหน้าและผิวกาย
- LAROCHE-POSAY ครีมกันแดด ลาโรช โพเซย์ แอนเทลิโอส ยูวีมูน400 ฟลูอิด SPF 50 50 มล. กันแดดสำหรับผิวหน้า
4. ทาครีมที่มีส่วนผสมของคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids)
ครีมที่มีส่วนผสมของคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) ครีมที่ออกฤทธิ์ต้านการอักเสบเหมือนกับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ที่ผลิตจากต่อมหมวกไต ทำหน้าที่ช่วยยับยั้งการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน จะช่วยลดอาการอักเสบของผิวหนัง และลดอาการบวมให้ดีขึ้น ทั้งนี้การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้วย
5. หยอดตา หรือพ่นยาแก้แพ้
สำหรับในคนที่แพ้อากาศผื่นขึ้นจากภูมิแพ้ มีอาการภูมิแพ้ อย่างเช่น คันปาก คันตา คัดจมูก ร่วมด้วย แนะนำให้หยอดตา หรือพ่นยาแก้แพ้ เพื่อรักษาอาการ ทั้งนี้เมื่อมีอาการควรปรึษาแพทย์หรือเภสัชในการใช้ยา เพื่อให้แพทย์ผู้เชี่ยวชาญเลือกจ่ายยาให้ในรูปแบบของยาพ่นจมูก หรือยาหยอดตา เพื่อยับยั้งรักษาตามอาการที่เป็นอยู่ให้ดีขึ้น
6. พักผ่อนให้เพียงพอ และทานอาหารที่มีประโยชน์
ผื่นแพ้อากาศ ที่เกิดจากภูมิแพ้ หรือเกิดจากอาการแพ้มลพิษในอากาศ ส่วนหนึ่งอาจมาจากสุขภาพร่างกายของเราในขณะไม่พร้อมต่อสู้กับฝุ่น ควัน หรือเชื้อโรคที่ปะปนในอากาศเหล่านั้นได้ วิธีหนึ่งในการดูแลตัวเอง เพื่อให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง ก็คือการนอนพักผ่อนให้เพียงพอ 6-8 ชั่วโมง และทานอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ เพื่อช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง และมีสุขภาพดี
วิธีรักษาผื่นแพ้อากาศ
สำหรับอาการผื่นแพ้อาการ มักจะมีอาการกำเริบเป็น ๆ หาย ๆ ตามช่วงที่ถูกสภาพแวดล้อมกระตุ้น การรักษาผื่นคันแพ้อากาศเลยต้องอาศัยความใส่ใจและมีวินัยอย่างมาก ต้องคอยหลีกเลี่ยงไม่ให้ผิวสัมผัสกับสารกระตุ้นอาการแพ้อากาศผื่นขึ้นให้มากที่สุด และอาจจะต้องรักษาด้วยการใช้ยาร่วมด้วย ตัวอย่างเช่น
กินยาแก้แพ้
ยาแก้แพ้กลุ่มยาไฮดรอกไซซีน (Hydroxyzine) เป็นยาต้านฮิสตามีน ซึ่งเป็นสารที่ร่างกายสร้างขึ้นเมื่อถูกกระตุ้นด้วยสารก่อภูมิแพ้ นิยมนำมาใช้รักษาอาการแพ้อากาศผื่นขึ้น ผื่นคัน ลมพิษ เหมาะสำหรับผู้ที่มีผื่นแพ้ขึ้นเยอะ คันมาก และอยากหายไว กินแล้วเห็นผลเร็ว ออกฤทธิ์ภายใน 15-30 นาที และแนะนำให้ใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
ทาครีมที่มีตัวยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids)
ตัวยาคอร์ติโคสเตียรอยส์ (Corticosteroids) เป็นยาสเตียรอยด์สำหรับทาภายนอก ออกฤทธิ์ต้านการอักเสบเหมือนกับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ที่ผลิตจากต่อมหมวกไต ทำหน้าที่ช่วยยับยั้งการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน จึงช่วยลดการตอบสนองของร่างกายต่อสารก่อภูมิแพ้ บรรเทาอาการคัน อาการแพ้อากาศผื่นขึ้น และลดการอักเสบ บวมแดงของผิวหนังได้ แนะนำให้ใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก่อนใช้
ปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง
การรักษาด้วยตัวยาหลัก ๆ สามารถรักษาได้จากการกินยาแก้แพ้ และทาครีมที่มีตัวยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) แต่สำหรับใครที่รักษาด้วยตัวยาแล้วยังไม่ดีขึ้น หรือไม่มั่นใจว่าควรใช้ยาตัวไหนในการรักษาอาการแพ้อากาศผื่นขึ้น กังวลว่าถ้าซื้อยามากินหรือทาเองโดยขาดความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง จะทำให้เกิดผลข้างเคียงตามมาได้ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ผิวหนังเฉพาะทางจะดีที่สุดค่ะ
อาการผื่นแพ้อากาศ เป็นปัญหาผิวที่ถึงแม้ไม่ร้ายแรงมาก แต่ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต และส่งผลเสียต่อผิวพรรณค่อนข้างมากอยู่เหมือนกัน โดยเฉพาะในคนที่มีอาการภูมิแพ้อยู่แล้วด้วย ดังนั้นหากอยากเลี่ยงการเกิดผื่นภูมิแพ้ แนะนำให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เลี่ยงการสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ หรือเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีความอ่อนโยน ไม่ก่อให้เกิดการระคายเคือง ซึ่งที่ Watsons มีไอเทมบำรุงที่มีความอ่อนโยนให้เลือกมากมาย สามารถไปช้อปได้ทั้งที่ร้านค้าและออนไลน์ได้เลย
ข้อมูลอ้างอิง
https://www.bumrungrad.com/th/health-blog/october-2021/atopic-dermatitis
https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=196
https://www.bioderma.co.th/your-skin/sensitive-skin/airborne-allergic-rash#p-5315
https://www.exta.co.th/how-to-prevent-allergic-rash-airborne/
https://drviiclinic.com/article/airborne-allergic-rash
คลิกอ่านคอนเท้นอื่นๆที่น่าสนใจ
- 10 สบู่ล้างหน้า ลดสิว ให้ผิวสะอาดกระจ่างใส
- ผื่นแพ้อากาศ ผื่นคันแพ้ฝุ่น ดูแลรักษาอย่างไร
- AHA BHA คืออะไร ต่างกันอย่างไร ช่วยให้หน้ากระจ่างใสไร้สิวได้จริงไหม
- ผิวลอก รู้จักโรคเซ็บเดิร์ม คืออะไร – รวมสาเหตุ อาการ และวิธีดูแลรักษาให้ดีขึ้น
- ผมสีแดง 2025 ไอเดียผมสีแดง ไม่แรงเกินไป เข้าได้ทุกสีผิว
